„Szkicownik Stanisława Wyspiańskiego…” — relacja ze spotkania autorskiego z Piotrem i Tadeuszem Łopatkiewiczami

  • Drukuj zawartość bieżącej strony
  • Zapisz tekst bieżącej strony do PDF
26 kwietnia 2018

Dobry rysownik jest na wagę złota, a kiedy do szkicowania weźmie się taki mistrz jak Stanisław Wyspiański, to z pewnością powstanie dzieło niezwykłe. Taki jest właśnie Szkicownik Stanisława Wyspiańskiego z naukowo-artystycznej wycieczki w Sądeckie, Gorlickie i Grybowskie z roku 1889, o którym rozmawialiśmy w czwartkowy wieczór w sali Pod Sową Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorlicach.

Autorami tej wybitnej publikacji, zarówno pod względem bogactwa materiałów, które w sobie skrywa, jak i typograficznym czy edytorskim, są prawdziwi pasjonaci sztuki — bracia Piotr i Tadeusz Łopatkiewiczowie. Czytając tę publikację, można odnieść wrażenie, że podczas pracy naukowej towarzyszyły im słowa Wincentego Pola „Zbierzmy rozsypane po świecie ryciny i rysunki starożytności naszych, które po tekach młodych artystów bez korzyści leżą…”. I zebrali, opracowali oraz wydali dzieło, które, jak się okazało podczas wieczornego spotkania, spowodowało niemałe zamieszanie w świecie sztuki. Historia tych szkicowników jest o tyle skomplikowana, bowiem od lat II wojny światowej aż do 2002 roku (kiedy to nasi goście przypadkiem natknęli się w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego m.in. na trzy szkicowniki terenowe Wyspiańskiego z lat 1888–1889) były uważane za zaginione.

„W latach 1888–1893 Władysław Łuszczkiewicz, profesor krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie i przewodniczący Komisji Historii Sztuki Akademii Umiejętności, zorganizował i przeprowadził z uczniami–rysownikami osiem naukowo-artystycznych wycieczek”. Efekty tych podróży zostały utrwalone w szkicownikach wybitnych uczniów, m.in. Stanisława Wyspiańskiego (w roku 1888 zaledwie 19-letniego!), Józefa Mehoffera czy Stefana Matejki. Udział w takich wycieczkach stanowił dla nich atrakcyjną i rzadką, niestety, okazję do rozwoju intelektualnego czy doskonalenia własnych umiejętności plastycznych, tym bardziej że wyjazdami kierował wybitny i szanowany pedagog, a jednocześnie jeden z najlepszych wówczas badaczy i historyków sztuki.

Szkicownik Stanisława Wyspiańskiego… ukazuje XIX-wieczne wsie i miasteczka — m.in. Nowy i Stary Sącz, Grybów, Szymbark, Biecz, Binarową, Libuszę, Sękową, Ropę czy Bobową — utrwalone na około 2000 rysunków zawierających przykłady najwcześniejszej ikonografii wartościowych zabytków południowo-wschodniej Polski, z których wiele dokumentuje dzieła dziś już niestety nieistniejące (kościoły, domy, rzeźby, obrazy, tablice, dwory, karczmy, plany, rzuty, przekroje, elewacje, nagrobki, gotyckie stalle, ornaty, kamienne chrzcielnice czy kropielnice, detale architektoniczne, a nawet karty ksiąg), a oddane niemal z fotograficzną precyzją. Są też fotografie — w tym jedna wykonana przez Celestyna Czynciela i ukazująca czterech uczniów na tle tryptyku w kościele w Libuszy czy zdjęcie Wyspiańskiego ze szkicownikiem, wykonane prawdopodobnie na dworcu kolejowym.

Piotr i Tadeusz Łopatkiewiczowie wykonali benedyktyńską pracę, nie tylko wydając książkę, lecz też wzbogacając ją o rozbudowany aparat naukowy, opisy identyfikowanych obiektów, indeksy, tematy ikonograficzne, wezwania świątyń czy geograficzne nazwy własne. Zamieszczone w tomie rysunki są wykonane drukiem faksymilowym w kolorze pozwalającym precyzyjnie oddać ślady ołówka i pokazane w skali 1:1. Historycy opowiedzieli też o swoich planach wydania kolejnych dwóch tomów szkicownika w 2019 roku z okazji 150. urodzin Stanisława Wyspiańskiego. „Mamy pełną świadomość, że długa droga przed nami, nie wątpimy jednak, iż warto dołożyć wszelakich starań, aby po niemal stu trzydziestu latach ów lapsus memoriae wobec bezcennych źródeł ikonograficznych spróbować naprawić”.

	spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego		spotkanie poświęcone szkicownikowi Stanisława Wyspiańskiego